Croatia ayaa kor u qaadday qiimeynta baasaboorrada adduunka ugu awoodda badan, Henley Passport Index ee ugu dambeeyay ee 2023 Q3 oo hadda la sii daayay toddobaadkan ayaa muujinaya.
Japan ayaa markii ugu horeysay shan sano ka dib laga tuuray kaalinta koowaad, waxaana ay gashay kaalinta 3aad, sida lagu sheegay qiimeyntii ugu dambeysay, taasoo ku saleysan xogta gaarka ah iyo tan rasmiga ah ee Ururka Caalamiga ah ee Gaadiidka Cirka (IATA).
Singapore ayaa hadda si rasmi ah u noqotay waddanka ugu awoodda badan baasaboorka adduunka, iyada oo muwaadiniinteedu ay awoodaan inay booqdaan 192 goobood oo ay u socdaali karaan 227 ka mid ah adduunka oo dhan bilaa fiisaha. Jarmalka, Talyaaniga, iyo Isbaanishka dhamaantood waxay u dhaqaaqeen kaalinta 2aad iyagoo si bilaash ah ku geli kara 190 goobood, iyo kuwa haysta baasaboorka Japan waxay ku biiraan kuwa lix waddan oo kale – Austria, Finland, France, Luxembourg, South Korea, iyo Sweden – oo ku jira kaalinta 3aad iyagoo gelaya 189 goobood oo aan lahayn fiisaha hore.
Croatia, oo ku jirta kaalinta 18aad siman bilowgii 2023, ayaa hadda ku jirta kaalinta 14aad barbaraha qiimeyntii ugu dambeysay iyada oo socdaal la’aan ku tagay 175 waddan oo adduunka ah.
Boqortooyada Midowday (UK) waxay u muuqataa inay ugu dambeyntii u rogtay gees ka dib lix sano oo hoos u dhac ah, oo ku booday laba meelood oo ah darajada ugu dambeysa ee kaalinta 4-aad – booska ugu dambeeyay ee lagu qabtay 2017. Maraykanka, dhinaca kale, wuxuu sii wadaa hadda tobanka sano ee dheer ee hoos u dhigista index, hoos u dhigaya laba kale oo dheeraad ah si uu u galo booska 8aad iyada oo la heli karo kaliya 184 goobood oo fiis-la’aan ah.
Boqortooyada Midowday (UK) iyo Mareykanka labaduba waxay si wadajir ah u qabteen kaalinta 1aad ee tusaha ku dhawaad 10 sano ka hor 2014-kii laakiin waxay ku jireen xaalad hoos u dhac ah tan iyo markaas. Afgaanistaan waxay weli ku sii xididaysan tahay halka ugu hooseysa ee Henley Passport Index, oo leh dhibco gelitaanka fiisaha bilaashka ah oo keliya 27, waxaa ku xiga Ciraaq (dhibcaha 29), iyo Suuriya (dhibcaha 30) – saddexda baasaboor ee ugu liita adduunka.
.
Isbeddelka guud ee taariikhda darajooyinka 18-sano jirku wuxuu ahaa dhinaca xorriyadda safarka ee weyn, iyadoo celceliska tirada meelaha socdaalayaashu ay awoodaan inay helaan fiis-la’aan ku dhawaad labanlaabantay 58 ee 2006 ilaa 109 ee 2023. Si kastaba ha ahaatee, farqiga dhaqdhaqaaqa caalamiga ah ee u dhexeeya kuwa sare iyo hoose ee index ayaa hadda ka ballaaran sidii ay waligeed ahayd, iyadoo la raacayo fiisaha ugu sarreeya ee Afgaanistaan 6.
Dr. Christian H. Kaelin, oo ah Guddoomiyaha Henley & Partners, isla markaana hindisay fikradda tusmada baasaboorka, ayaa sheegay in siddeed waddan oo adduunka ah oo keliya ay maanta helitaan fiiso la’aantu ka yar tahay sidii ay heli jireen toban sano ka hor halka kuwa kalena ay ku guulaysteen in muwaadiniintooda ay helaan xorriyadda socdaalka.
“Imaaraadku wuxuu ku daray 107 goobood oo cajiib ah dhibcaha fiisaha la’aanta tan iyo 2013, taas oo keentay in 44 boos oo aad u sarreeya ay ku jiraan darajada 10kii sano ee la soo dhaafay laga bilaabo 56th ilaa 12th. Tani waxay ku dhowdahay labanlaabka soo socda ee ugu weyn, Kolombiya, kaas oo ku riyaaqay boodboodka 28 boos ee darajada si uu u fariisto booska 37aad. Ukrain iyo Shiinaha ayaa sidoo kale ka mid ah 10-ka waddan ee ugu horumarsan qiimeynta tobankii sano ee la soo dhaafay. In ka badan oo kaliya dukumeentiga safarka ee qeexaya xoriyada dhaqdhaqaaqa, baasaboorka xooggan wuxuu sidoo kale bixiyaa xoriyado maaliyadeed oo muhiim ah marka loo eego maalgashiga caalamiga ah iyo fursadaha ganacsiga. Isku xidhka caalamiga ah iyo helitaanku waxa ay noqdeen astaamo aan laga maarmi karin oo ah abuurista iyo ilaalinta hantida, qiimihiisuna waxa uu kori doona oo kaliya marka ay sii korodho isbedbeddelka juqraafiyeed iyo xasillooni darrada gobolka.”
Awooda Baasaboorka Maraykanka ee sii yaraanaysa
Wadamada fadhiya 10ka sare, Maraykanku waxa uu arkay korodhka ugu yar ee dhibcaha Henley Passport Index tobankii sano ee la soo dhaafay, isaga oo hubinaya helitaanka fiisaha bilaashka ah ee kaliya 12 goobood oo dheeraad ah inta u dhaxaysa 2013 iyo 2023. Singapore, marka la barbardhigo, waxay kordhisay dhibcaheeda 25, iyada oo riixday shan meelood oo kor u kac ah 10kii sano ee la soo dhaafay.
Sahaminta xidhiidhada ka dhexeeya gelitaanka fiisada la’aanta iyo furfurnaanta
Henley & Partners waxay sameeyeen cilmi-baaris cusub oo gaar ah oo ku saabsan xiriirka ka dhexeeya furfurnaanta waddan ee ajnabiga – inta waddan ee ay u ogolaato inay ka gudbaan xuduudahooda fiisaha la’aan – iyo xorriyadda safarka muwaadiniinteeda, oo lagu qiyaasay iyadoo la adeegsanayo Henley Passport Index. Tilmaanta cusub ee Henley Openness Index ayaa soo saartay dhammaan 199-ka waddan ee adduunka oo dhan iyadoo loo eegayo tirada jinsiyadaha ay oggol yihiin gelitaanka la’aan
20-ka waddan ee ugu sarreeya ee ‘ugu furan’ waa dhammaan jasiiradaha yar yar ama dawladaha Afrika, marka laga reebo Cambodia. Waxaa jira 12 wadan oo si buuxda u furan oo bixiya fiis la’aan ama fiisaha- imaatinka dhammaan 198 baasaboor ee adduunka ah (ma tirinayaan tooda), kuwaas oo kala ah: Burundi, Comoro Islands, Djibouti, Guinea-Bissau, Maldives, Micronesia, Mozambique, Rwanda, Samoa, Seychelles, Timor-Leste, iyo Tuvalu. Xagga hoose ee Tusaha Furitaanka Henley, afar waddan ayaa keenaya eber, taasoo u oggolaanaysa inaan fiiso la’aan lagu heli karin baasaboor kasta: kuwaas oo kala ah, Afghanistan, North Korea, Papua New Guinea, iyo Turkmenistan. Waxa soo raaca shan waddan oo fiise la’aan ku siiya wax ka yar shan dhalasho oo kale: kuwaas oo kala ah, Libya, Bhutan, Eritrea, Equatorial Guinea, iyo India
