ÙDagaallada ba’an ee ka socda guud ahaan dalka Suudaan ayaa keenay rajadii laga qabay in si nabad ah loogu gudbo xukun rayid ah oo burbursan.
Ciidamada daacada u ah labada Jeneraal ee iska soo horjeeda ayaa isku haya gacan ku haynta, waxaana inta badan dhacda in dadka rayidka ah ay dhibaatada ugu badan ka soo gaarto, iyadoo tobaneeyo qof lagu dilay.
Xudunta iska hor imaadka waxaa ka mid ah laba nin oo kala ah: hoggaamiyaha millatariga Suudaan Abdel Fattah al-Burhan iyo taliyaha ciidammada degdegga ah ee taageerada degdegga ah (RSF), Mohamed Hamdan Dagalo.
Ilaa dhawaan, waxay ahaayeen xulafo. Labadan nin ayaa ka wada shaqeeyay in xukunka laga tuuro Madaxweynihii Suudaan Cumar Al-Bashiir sanadkii 2019-kii, waxayna door muhiim ah ka qaateen afgambigii militariga ee 2021-kii.
Si kastaba ha ahaatee, xiisad ayaa kacday intii lagu jiray wada xaajoodyada lagu doonayo in RSF lagu daro ciidamada dalka taas oo qayb ka ah qorshayaasha lagu soo celinayo xukunka rayidka.
Su’aasha muhiimka ah: yaa hoos iman doona cidda hoos timaada madaxda cusub.
Colaadahaas, ayay ilo-wareedyadu u sheegeen CNN, inay yihiin gebogebadii waxa ay labada dhinacba u arkaan inuu yahay dagaal jira oo xukunka lagu doonayo.
Suudaan kuma cusba kacdoonka
Way adagtahay in la dhayalsado sida seismic afgambigii Bashiir ahaa. Waxa uu dalka hogaaminayey ku dhawaad sodon sano markii mudaaharaadyo dadweyne oo ka bilaabmay qiimaha rootiga ee sare u kacay ay xukunka kaga tuureen.
Intii uu xukunka hayay, Koonfurta Suudaan waxay ka go’day waqooyiga halka maxkamadda caalamiga ah ee dambiyada caalamiga ay soo saartay amar lagu soo xirayo Bashiir oo lagu eedeeyay dambiyo dagaal oo ka dhacay Darfur, oo ah gobolka Galbeedka ee gooni u goosadka.
Kadib afgembigii Bashiir, Suudaan waxaa ka talinayay isbahaysi aan xasilloonayn oo u dhexeeya militariga iyo kooxaha rayidka ah.
Waxaas oo dhami waxay dhammaatay 2021, markaasoo dawladdii awood qaybsiga ahayd ay kala direen ciidamo hubaysan.
RSF waxay leedahay taariikh hore oo muran dhalisay
Ciidamada Taageerada Degdegga ah waa kooxda ugu sareysa ee militariga Suudaan, kuwaas oo hoggaamiyahooda, Dagalo, uu ku riyaaqay kor u kaca awoodda
.
Intii lagu guda jiray colaadda Darfur ee Suudaan horaantii 2000-meeyadii, waxa uu ahaa hoggaamiyihii ciidamada caanka ah ee Janjaweed ee Suudaan, kuwaas oo ku lug lahaa xad-gudubyada xuquuqda aadanaha iyo gabood-fallada.
Cabasho caalami ah ayaa la arkay Bashiir oo kooxda si rasmi ah uga dhigay ciidamo gurmad ah oo loo yaqaan Unugyada Sirdoonka Xuduudaha.
Sannadkii 2007dii, ciidamadeedu waxay ka mid noqdeen sirdoonka dalka, 2013-kii, Bashiir waxa uu abuuray ururka RSF, oo ah koox dabley ah oo isaga uu kormeero oo uu hoggaamiyo Dagalo.
Dagalo wuxuu ka soo horjeeday Bashiir 2019, laakiin ma dhicin ka hor intaanay ciidamadiisu rasaas ku furin al-Bashiir, fadhi-ku-dirir dimoqraadiyad ah oo ku sugnaa Khartoum, oo ay ku dhinteen ugu yaraan 118 qof.
Ka dib waxaa loo magacaabay ku-xigeenka Golaha Sare ee ku-meel-gaarka ah ee ka talinayay Suudaan iyadoo lala kaashanayo hoggaanka rayidka.
Labada xafiiltama ayaa midba midka kale muraayadda isku miisaamayaa
Burhaan asal ahaan waa hogaamiyaha Suudaan. Markii Bashiir xukunka laga tuuray, Burhaan wuxuu ahaa kormeeraha guud ee ciidanka.
Shaqadiisu waxay ku dhowdahay koorsada barbar socota ee Dagalo.
Waxa kale oo uu caan ku noqday sannadihii 2000-aadkii doorkii uu ku lahaa maalmihii madoobaa ee colaadda Daarfuur, halkaas oo la rumaysan yahay in labada nin ay markii ugu horreysay xidhiidh gaadheen.
Al-Burhaan iyo Hemedti ayaa labaduba xoojiyay koritaankiisa awoodda iyagoo u hiiliyay awoodaha Khaliijka.
Waxay si gaar ah u maamuleen guutooyin kala duwan oo ka tirsan ciidamada Suudaan, kuwaas oo loo diray inay la shaqeeyaan ciidamada isbahaysiga ee Sucuudigu hoggaamiyo ee Yemen.
Suudaan waxaa soo food saartay mustaqbal aan la hubin
Ma cadda halka uu dagaalku ku dhamaan doono. Labada dhinacba waxa ay sheeganayaan in ay gacanta ku hayaan goobo muhiim ah, waxaana guud ahaan dalka laga soo sheegayaa dagaallo ka dhacay meelo ka fog caasimadda Khartoum.
Halka qiyaaso kala duwan oo rasmi ah iyo kuwa aan rasmi ahaynba lagu sheegay in ciidamada qalabka sida ee Suudaan ay gaarayaan ilaa 210-220,000, RSF waxaa la rumeysan yahay in ay gaarayaan ku dhawaad 70,000 balse aad ayay u tababaran yihiin oo aad u qalabaysan.
Quwadaha caalamiga ah ayaa qaylo dhaan ka muujiyey. Marka laga soo tago welwelka laga qabo dadka rayidka ah, waxaa laga yaabaa inay jiraan dhiirigelin kale – Suudaan waxay hodan ku tahay kheyraadka waxayna ku taal meel istiraatiiji ah.
CNN ayaa horey u soo bandhigtay sida Ruushka uu ula shaqeeyay hogaamiyayaasha militariga Sudan si ay dahab uga soo saaraan Sudan
Ciidamada Dagalo waxa ay ahaayeen kuwa si weyn u qaata tababarada iyo hubka Ruushka, sidoo kale hogaamiyaha militariga Sudan Burhaan ayaa sidoo kale la aaminsan yahay in
CNN-laga xigtay in uu taageeray Ruushka, ka hor inta aysan cadaadis caalami ah ku qasbin inuu si cad u diido joogitaanka kooxda calooshood u shaqeystayaasha Ruushka ee Wagner, ee Suudaan. .
Dalalka dariska la ah Suudaan ee Masar iyo Suudaanta Koonfureed ayaa ku yaboohay in ay dhexdhexaadiyaan, balse inta ka horreysa waxa la hubo oo dhami waa darxumo badan oo soo wajahday shacabka Suudaan
.
