Ciidamada Midowga Afrika ee ku sugan magaalada Baledweyne, gaar ahaan kuwa ka socda dalka Jabuuti ee qeybta ka ah howlgalka cusub ee AUSSOM ayaa goordhaw ku biiray howlgalka la doonayo in lagu soo afjaro weerar Al-shabaab ay ku gashay waabarigi hore ee saakay hotelka lagu magacaabo Qaahira.

Howlgalkaan ayaa qaatay saacado badan waxaana wali gudaha hotelka Qaahira ka dhex dagaalamaya xubnaha ka tirsan Al-shabaab ee weerarka qaraxa ku bilaawday ku galay gudaha hotelkaas waabarigii hore ee saakay.

Ciidamada Jabuuti ayaa haatan qorsheynaya sidii ay kusoo gabagabeyn lahayeen howlgalkaan qaatay in ka badan 8 saacadood oo xiriir ah, islamarkaana lagu dilay dad badan oo gaaraya ilaa 6 ruux oo isugu jira Nabadoono, saraakiil iyo dad shacab ah.

Dhismaha Hotelka ayaa haatan u muuqda mid xoogiisa si weyn u burburiyeen qaraxyada iyo rasaasta labada dhinac is weedeersanayeen ilaa waabarigii hore ee saakay.

Xubnaha Al-shabaab ee ka dhex dagaalamaya gudaha hotelka ayaa tiro ahaan lagu qiyaasay ilaa lix ruux oo aad u hubeysan, waxaana wali adag in si rasmi ah loo soo afjaro howlgalkaas, maadama weerarkaan oo waaberigii hore ee saakay bilaawday uu haatan gabalka u dhici rabo.

Waxaa aad u adag in la helo xogo badan oo la xariira weerarkaan, maadama isgaarsiinta magaaladaasi ay tahay mid hawada ka maqan mudo ka badan 5 saacadood, waxaana xusid mudan in weerarkaan uu si weyn u saameeyay guud ahaan dhaqdhaqaaqa isku socod ee gaadiidka iyo dadweynaha xaafadaha kala duwan ee magaalada, waxaana xiran dhamaan wadooyinka muhiimka oo ay ku sugan yihiin ciidamo aad u hubeysan.

Dowladda Masar ayaa Soomaaliya u tababaraysa si ay qayb uga noqdaan qorshaha lagu xoojinayo adkaynta Amniga iyo in la saldhigo amniga guud ee Dalka sida uu sheegay Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Dibadda XFS Cali Cumar (Cali Balcad).

Xeryo lagu tababarayo ciidamada iyo saraakiisha Soomaaliya ayuu tilmaamay Cali Balcad in gudaha Dalka laga dhisayo si ay halkaas tababar ciidan oo heer sare ah uga bixiyaan Macallimiinta u dhashay Dalkaas.

Wasiiru Dowladaha Wasaaradda Arrimaha Dibadda Xukuumadda Federaalka Cali Balcad ayaa tilmaamay in Dowladda Masar horay usoo tababartay saraakiil Soomaali ah oo khibrad iyo waaya-aragnimo ku filan sida uu hadalka u dhigay.

“Masaarida waxa ay si gaar ah u taageeraan ciidamada Xoogga Soomaaliyeed, waxa aan rajeyneynaa in la sameeyo xeryo ciidanka Soomaalida ay ku tababaraan Macallimiin u dhashay Masar, Dabcan qofka ku siiya qoriga ama kuu tababara sarkaal waxa uu ka qayb qaatay dagaalka aad ku jirtid” Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Dibadda XFS, Cali Cumar Balcad.

Jamhuuriyadda Carbeed ee Masar ayaa qayb ka ah howlgalka Midowga Afrika ee AUSSOM, Xukuumadda Qaahira ayaa sanadkii tagay 2024 waxa ay Dowladda Federaalka ku wareejisay hub lagu xoojinayo ciidamada Federaalka.

Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeelaha Dhexe ayaa sheegaya in gelinkii dambe ee Isniintii, illaa xalay ay Al-Shabaab bilaabeen inay dib uga gurtaan deegaanno dhaca gobolkaas oo ay haatan ka socdaan howlgallo xoreyn ah.

Sida ay ogaatay www.dayniile.com, AS ayaa faarujiyay deegaannada Ceel Baraf iyo Biyo Cadde oo kamid ah meelihii ay dib ula wareegeen todobaadyadii lasoo dhaafay, kadib weeraro rogaal celis oo ay kusoo qaadeen halkaasi.

Dadka deegaanka ayaa inoo sheegay in labadaas deegaan iyo tuulooyinka hoos yimaada ay ka wada baxeen xubnihii Al-Shabaab, mana cadda sababta ka dambeysa.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in Al-Shabaabkii ku sugnaa aaggaasi ay u baxeen dhinaca wabiga, gaar ahaan xadka kala qaybiya gobollada Hiiraan iyo Shabeelaha Dhexe, halkaas oo ay dhaq-dhaqaaqyo ka wadaan maleeshiyaadka Khawaarijta.

Kahor inta aysan Al-Shabaab ka bixin deegaannada Ceel Baraf iyo Biyo Cadde waxay la hadleen dadka deegaanka, iyaga oo isugu yeeray meel fagaare ah, kadibna la wadaagay qorshahooda bixista, balse ma cadda waxyaabaha kale ee ay kala hadleen shacabka.

Xaaladda deegaannada ay ka baxeen Al-Shabaab ayaa hadda haawanaya, mana jiro wax ciidan ah oo ku sugan halkaasi, balse waxaa kaabiga ku haya ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka oo indhowaanahan howlgallo culus ka waday Shabeelaha Dhexe.

Sababta ugu wayn ee soo dadajisay bixista kooxda Al-Shabaab ayaa waxaa lagu micneeyay culeyska ay kala kulmeen gulufka dowladda iyo duqeymaha ay ku garaacayaan saaxibada caalamiga ah oo hawada ka taageerayo ciidamada huwanta.

Waxaa sidoo kale laga burburiyay buundo macmal ah oo ay ka sameysatay deegaanka Oobaale ee gobolka Shabeellaha Dhexe, halkaas oo ay ka soo gudbin jireen gaadiidka iyo dagaalyahannada ay ku soo weeraraan gobolka Shabeellaha Dhexe, sida ay dhowaan shaacisay Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka Soomaaliyeed ee NIISA.

“Ciidanka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka ee NISA, oo kaashanaya saaxiibbada caalamiga ah, ayaa howlgal duqayn ah oo ay ka fuliyeen tuulada Oobaale ee gobolka Shabeellaha Dhexe, waxay ku burburiyeen buundo macmal ah oo Khawaarijtu dhawaan halkaas ka dhistay,” ayaa horay loogu yiri qoraal kasoo baxay Hay’adda NISA.

Sidoo kale, NISA ayaa sheegtay in Al-Shabaab ay halkaasi u ahayd marin muhiim ah oo ay u adeegsan jireen soo gudbinta maleeshiyaadka iyo horjoogayaasha isku dayayay inay carqaladeeyaan amniga deegaannada gobolka Shabeellaha Dhexe.

Si kastaba, ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay dhinaca dowladda ee ku aadan dib u gurashada argagixisada oo maanta ka baxay deegaanno ku yaalla Shabeelaha Dhexe.

Saakay Magaalada Baladwayne waxaa kadhacay sedex qarax oo is xigxiga. waxaa lalabeeg saday guri wayn oo ay siwada jir ah udaganaayeen odiyaasha dhaqanka iyo midnimada beesha gaaljecel allaha unaxariisto inta dhimatay dhaawacane allaha bogsiiyo inaalilaahi wa inaa ileeyhi Raajicuun.

Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax xooggan oo goordhow ka dhacay gudaha magaalada Beledweyne ee xarunta gobolka Hiiraan ee bartamaha dalka, waxaana kadib la maqlay rasaas xigtay.

Qaraxa oo ismiidaamin ahaa loona adeegsaday baabuur ayaa lasoo wariyay in lagu weeraray guri ku yaalla galbeedka magaalada oo lagu magacaabo Qaahira waxaana shir is abaabul ah uga socday waxgaradka iyo aqoon yahanada beelsha gaaljecel

Guriga la weeraray ayaa la sheegay inuu ka socday abaabul xoogleh oo ku aadan dardargelinta howlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab ee ka socda halkaasi.

Wararka ayaa intaasi ku daraya in guriga la beegsaday ay ku sugnaayeen odayaal dhaqameed iyo saraakiil la sheegay inay abaabulayeen howlgal ka dhan ah Al-Shabaab.

Sidoo kale waxaa qaraxa xigay weerar toos ah oo xubno ka tirsan Al-Shabaab ay ku galeen hoyga , iyaga oo weli ka dhex dagaalamaya goobta, sida ay innoo sheegeen ilo wareedyo xilkas ah.

Khasaare kala duwan ayaa jiro, balse ma cadda inta uu gaarsiisan yahay, maadaama weli howlgalka uu socda, rasaasna laga maqlayo aagga ay wax ka dhaceen.

Xaaladda goobta ayaa weli cakiran, waxaana gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka oo howlgal culus ka wada dhimsha hoteelka oo ku yaalla aagga xaafadda Howlwadaag.

Ma jiro weli war rasmi ah oo kasoo baxay maamulka gobolka, kan degmada iyo saraakiisha laamaha amniga ee ku aadan qaraxa iyo weerarka xigay ee Beledweyne.

Weerarkan ayaa kusoo aadayo, xilli Hiiraan iyo Shabeelaha Dhexe ay haatan ka socdaan howlgallo culus oo ka dhan ah maleeshiyaadka Al-Shabaab oo mar kale dib ugu soo laabtay deegaannadii laga xoreeyay gobolladaasi oo hoosataga maamulka HirShabelle.

Beledweyne oo xudun u ah kacdoonka shacab ee ka dhanka ah AS, ayaa waxaa marar badan ka dhacay qaraxyo ay soo maleegeen Al-Shabaab oo gaystay khasaarooyin isugu jiro dhimasho iyo dhaawac, waxaana qaraxan uu lamid noqonayaa kuwii hore.

Muse Mahmud Jiisow

Wixii faah-faahin aahkala soco dayniile.com

Ku: Dhamaan Mas’uuliyiinta iyo Hay’adaha ay quseyso
Og: Maamulka Gobolka Banaadir, Xildhibaanada Qaranka, Wasiirada ku shaqada leh, iyo dhammaan daneeyayaasha horumarka bulshada

Ujeedo: Codsi Ku Aaddan Aqoonsiga Rasmiga ah ee Deegaanka Gubta Inuu Noqdo Degmo

Annagoo ah bulshada deegaanka Gubta, waxaan halkan ku soo gudbinaynaa codsi rasmi ah oo ku aaddan in deegaanka Gubta loo aqoonsado degmo buuxda oo ka tirsan Gobolka Banaadir.

Sababaha Codsigan:

1. Baaxadda Deegaanka – Deegaanka Gubta wuxuu ku fadhiyey dhul ballaaran oo ka mid ah Degmada Dayniile, laakiin tirada dadka iyo horumarka ka jira ayaa ka badan qaar ka mid ah degmooyinka rasmiga ah ee Muqdisho.

2. Tirada Dadka – Bulshada deegaanka Gubta waxay ka kooban tahay dad badan oo isugu jira bulsho kala duwan, kuwaas oo u baahan adeegyo dowladeed oo u gaar ah.

3. Adeegyada Bulshada – Deegaanka Gubta waxaa ka jira iskuulo, xarumo caafimaad, suuqyo ganacsi, iyo xarumo kale oo muhiim u ah nolasha bulshada, kuwaas oo muujinaya in deegaanka u qalmo in loo aqoonsado degmo.

4. Xiriirka Gubta iyo Dayniile – Deegaanka Gubta wuxuu ku yaallaa bartamaha dhulka ay ku fadhido Degmada Dayniile, taasoo ka dhigaysa in la aqoonsado muhiimaddiisa maamul.

5. Amniga iyo Maamulka – Si loo helo maamul hufan oo si gaar ah uga shaqeeya horumarinta Gubta, waa lagama maarmaan in loo aqoonsado degmo rasmi ah.

Codsigeena

Waxaan ka codsaneynaa maamulka iyo hay’adaha ay quseyso:

In ay si degdeg ah u fuliyaan qiimeyn rasmi ah oo lagu caddeynayo shuruudaha Gubta uga dhigan tahay degmo rasmi ah.

In la sameeyo tillaabooyin dhameystiran oo lagu hirgelinayo aqoonsiga Gubta si bulshadu u hesho adeegyo dowladeed oo toos ah.

In la helo matalaad buuxda oo uu deegaanka ku yeesho maamulka iyo siyaasadda gobolka.

Waxaan rajeyneynaa in codsigeena la tixgeliyo, loona arko mid xaq ah oo waafaqsan baahida bulshada deegaanka Gubta.

Mahadsanidiin

Waxaa soo gudbiyay:
Bulshada Deegaanka Gubta

Gudoomiyaha dhalinyarada Beelweynta Karanle

Garaad Mohamed Ali

Horraantii bishaan Maarso waxaa dib ka soo laba kacleeyay dagaalka ka dhanka ah ee ay dowladda kula jirta Al-shabaab ee gobollada Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe, iyada oo dagaalladaas ay qeb ka ahaayeen dadka deegaanka.

Dagaalladaas ka dhacayey qeybo kamid ah deegaannada hoos yimaada Gobalka Shabeellada Dhexe ee ka dhanka ahaa Al-shabaab oo waqti badan qaatay, ayaa ka bilaawday deegaanka Ceel Cali Axmed ee hoos yimaadda Degmada Aadan Yabaal ee Gobolka Shabeellada Dhexe, iyada oo ay si wada jir ah ka qeyb qaateen Ciidamada Xoogga, kuwa NISA iyo Ciidamada deegaanka ee lagu magacaabo  (Macawiisleyda).

Sidoo kale, waxaa jiro degaanno kale oo ay kamid yihiin, Daarul Nimca ee hoos yimaada degmada Nuur-irgood iyo Al-kowther, Degmadda Ceel-baraf iyo Deegaanka Cali Fool-dheere ee Gobalka Shabeellada Dhexe ayaa qeyb ka ahaa deegaannadii ay ku dagaalameen Ciidamada dowladda iyo Al-shabaab.

Muddadii ay dagaalladaas socdeen, waxaa xadka Soomaaliya ka soo gudbeen cutubyo ka tirsan ciidamada difaaca Itoobiya, gaar ahaan dhanka xuduudka magaalada Feerfeer, iyada oo la sheegay in ay xoojin doonaan howlgallada ka dhanka ah AS ee ka soconaya deegaannada maamulka Hirshabeelle.

Ciidamaas ayaa soo gaaray qeyb kamid ah deegaannada uu dagaalka ka soconayo ee gobolka Shabeellada Dhexe, iyada oo aysan jirin war rasmi ah oo ka soo baxay Militeriga Itoobiya, kaasi oo la xiriira ciidamada yimid gudaha Soomaaliay.

Itoobiya ayaa qeyb ka ah howlgalka AUSSOM ee dhawaan ka billaawday Soomaaliya, iyada oo labada dal ee Soomaaliya iyo Itoobiya uu muddo khilaafkooda meel dheer gaaray, kaasi oo salka ku hayay heshiiskii Somaliland, kaddib wada xaajood dheer kaddib ay qeyb ka noqdeen hawlgalka AUSSOM.

Xukuumadda Somaliland ayaa beenisay in cashuur ay kusoo rogtay shirkadaha isgaadhsiinta ay sidoo kale ku waajibayso lacagaha telefoonada layskugu diro, kadib markii warar arrintaas sheegaya ay suuqa soo galeen.

Wasaaradda Maaliyadda oo ka jawaabaysa su’aalaha ay bulshadu qabto ayaa sheegtay in cashuurta isgaadhsiinta ee (GST) ay ku dhacayso keliya adeegyada ay shirkaduhu bixiyaan, sida lacagta ku hadalka ee mobile-ka, internet-ka mobile-ka (Mobile Data), internet-ka xafiisyada/guryaha, iyo adeegyada kale ee isgaadhsiinta ee shirkaduhu bixiyaan.

“Waxaa soo baxay fariimo been abuur ah oo lagu baahiyey baraha bulshada, kuwaas oo lagu jahawareerinayo bulshada laguna sheegay in cashuurta GST ee la dhaqan-geliyey ay ku dhacayso lacagaha la isugu diro taleefanka gacanta ee Zaad iyo eDahab, taas oo aan waxba ka jirin haba yaraatee,” ayaa lagu yidhi qoraal kasoo baxay Wasaaradda Maaliyadda.

Cashuurtan oo ay waajibisay xukuumadda cusub ee Somaliland isla markaana aan hore loo qaadi jirin ayaa cabsi gelisay bulshada, kadib markii ay suuqa soo galeen warar sheegaya in cashuurtaasi ay ku waajibayso lacagaha danabaysan ee telefoonada layskugu diro sida Zaad iyo eDahab.

Xukuumaddu waxay sheegtay in cashuurtan looga golleeyahay kobcinta dhaqaalaha iyo kor u qaadista dakhliga si loo horumariyo adeegyada ay xukuumaddu bixiso, loona hirgeliyo mashaariicda horumarineed oo wax ka taraya kobaca dhaqaalaha.

Taliye kuxigeenkii hore ee Nabad Sugida iyo Sirdoonka Soomaaliya Cabdisalaan Guulleed ayaa ugu baaqay Dowladda Soomaaliya in ay ka hortagto khatarta ay lasoo baxeen Kooxda Al-shabaab, waxaana uu shaaca ka qaaday in Dowladda Soomaaliya ay la wareegto hogaanka abaabulka dagaalka lagula jiro Kooxda Al-shabaab.

Cabdisalaan Guuleed ayaa ka digay in Al-shabaab hadda ay u dhaqmayaan hababkii hore ay u dhaqmi jireen hab kaduwan waxaana ay doonayaan inay kalsooni ka diyaarsadaan Shacabka Soomaaliya, iyagoo tusaya inay gubi waayeen calamadii Soomaaliya iyo midka Hirshabeelle markii ay la wareegayeen degaano kamid ah Gobolka Shabeelaha Dhexe.

Taliye kuxigeenkii hore Nabad sugida Soomaaliya Cabdisalaan Guulleed ayaa tilmaamay in Kooxdaan ay isku diyaarineyso habka taxriir Al-shabaab ee Syria awooda ula wareegeen iyo sidii Taliban ay ula wareegeen awoodii dalka Afgaanistan, waxa uu ku celceliyay in laga feejignaado dhagarta Kooxdaan oo damacsan in nidaam Dowlad ahaan ay isku diyaariyaan.

Cabdisalaan Guulleed ayaa shaaca ka qaaday inaan laisku qaldin jiritaanka Soomaaliya iyo xukunka Madaxweyne Xasan Sheekh, waxaa uu Mr Guuleed uu carabka ku dhuftay in Dowladda Soomaaliya looga baahan yahay inay shacabka Soomaaliyeed u sheegto isku haleeynta Dowladda laisku haleen karo marka loo eego digniinaha amaanka ee soo baxaya iyo goobaha ay dagaalada kula wareegayaan Kooxda Al-shabaab.

Ugu dambeeyn Cabdisalaan Guulleed wuxuu fariin culus u diray Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Sheekh Shariif Sheekh Axmed oo uu sheegay in degaankii uu kasoo jeeday ee Ceel Baraf ay Al-shabaab la wareegaan ay tahay mid aan sax ahayn ayna dhici karto wixii ka dhacay Kabuul hadii uusan sida uu u fakaraayo wax kabadalin.

Wasiiru dowladaha Wasaaradda Arrimaha Dibadda Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Cali Maxamed Cumar, Cali Balcad ayaa ka hadlay casumaadii iyo maamuuskii dhawaan dalka Imaaraadka Carabta loogu sameeyey madaxweynaha Somaliland Cabdiraxmaan Cirro.

Casuumada Imaaraadka uu u sameeyay madaxweynaha Somaliland oo aheyd mid hab maamuuskeedu aad u sareeyay ayaa noqotay maalmahii lasoo dhaafay mid hadal heyn badan dhalisay, waxaana Wasiir Cali Balcad uu tilmaamay in casuumaadaasi aysan waxba u dhimi doonin xiriirka ay la lee yihiin Imaaraadka.

Wuxuu sidoo kale tilmaamay Wasiiru dowlaha Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya Cali Balcad in dawladda Imaaraadka ay ka mid tahay dowladaha sida weyn Soomaaliya uga taageero dhinaca dhismaha ciidanka.

“Dee anagu iyo Imaaraadku xiriir taariiqi ah baa naga dhaxeeya, Soomaalidu meelahii ugu horeeyay ay ku baxsadeen xiligii dagaaladu ay jireen oo ay ganacsigooda kusii wateen waxay aheyd Imaaraadka, ganacsiga aduunka ugu weyn halka uu ku xiran yahay waa Imaaraadka, Soomaalida shirkadaheeda ugu badan halkey kasoo faracmeen waa Imaaraadka Carabka, marka dhanka Ganacsiga xiriirka aadka u weyn baanu ka leenahay, dhanka siyaasadana Imaaradka waxuu ka mid yahay dalalkii ugu horeeyay ee ka taageeray Soomaaliya dhinaca amniga” ayuu yiri Wasiir Cali Balcad.

Ugu dambeyntii Wasiir Cali Balcad ayaa sheegay in dowladda Soomaaliya ay soo dhaweyneyso in maamul goboleedyada dalka oo ay ka mid tahay Somaliland ay ka qeyb galaan shirarka noocaan oo kale ah ee lagu hormarinaayo ganacsiga iyo dhaqaalaha.

Degmada Gubta oo Caawa Afur waradeed u sameysay Xubna wasiira ah iyo maamulka gobolka Banaadir